Xã hội càng bình đẳng, lưới rung càng nhiều

(Thethao24.tv) – Các quốc gia ở phía Bắc phát triển hơn những nước phía Nam là sự thực đã được thừa nhận. Nhưng ít ai để ý rằng sự chênh lệch trong mức độ phát triển này lại dẫn đến một hiện tượng thú vị trong bóng đá…

Chênh lệch Bắc – Nam
Bàn thắng là “món ăn” ngon nhất trong bữa đại tiệc mang tên bóng đá. Chúng không chỉ là thước đo thành công của các đội bóng, mà còn tạo ra cảm xúc bất tận cho các CĐV. Chúng không chỉ quý, mà còn hiếm nữa. Dựa trên số liệu mà Opta cung cấp, trong 90 phút thi đấu của một trận bóng đá thì sẽ có khoảng 2.800-3.000 tình huống khác nhau (chuyền bóng, ném biên, phạm lỗi, sút bóng…) diễn ra, nhưng chỉ có 2-3 trong số đó là bàn thắng. Và nếu so sánh với các môn thể thao khác thì sự khan hiếm bàn thắng trong bóng đá sẽ càng trở nên rõ rệt. Mỗi trận bóng rổ thường có từ 160-200 điểm được ghi, bóng bầu dục là 18-20 bàn và hockey cũng có bình quân 8-10 bàn. Tuy nhiên vì nhiều lý do mà mức độ khan hiếm bàn thắng ở các nền bóng đá là không giống nhau, hay nói cách khác thì có một số giải VĐQG được chứng kiến nhiều lần lưới rung hơn các giải VĐQG khác, và số lần lưới rung tại các giải đấu lại không mấy liên quan đến giá trị bản quyền truyền hình hay lượt người xem.
Thường thì giá trị chuyển nhượng của các cầu thủ tấn công sẽ cao hơn so với những đồng nghiệp nơi hàng thủ, giá trị hình ảnh của các CLB theo đuổi lối chơi cống hiến sẽ trội hơn so với các đại diện của trường phái phòng ngự bê tông, nhưng quy luật này không còn đúng nếu đem áp dụng trên bình diện giải đấu. Premier League, giải VĐQG được coi là hấp dẫn nhất thế giới, có nhiều người theo dõi nhất (hơn 5 tỷ lượt xem qua TV mỗi mùa bóng), có giá trị bản quyền truyền hình cao nhất (1,8-2 tỷ bảng/mùa) lại chỉ có 2,77 bàn/trận, đứng thứ 10/33 giải VĐQG thuộc nhóm đầu thế giới, kém cả những giải đấu “hạng hai” như Super League (Thuỵ Sĩ), Tippeligaen (Na Uy), Allsvenkan (Thuỵ Điển) hay VĐQG Áo. Và có một điểm đáng chú ý, ấy là tất cả các giải VĐQG vừa nêu ở trên đều nằm ở vĩ độ tương đối cao về hướng Bắc, trong khi các giải đấu nghèo nàn bàn thắng như Nam Phi, Argentina, Brazil, Colombia…. lại có xu hướng nằm lệch về phía Nam. Liệu đây có đơn giản chỉ là một sự trùng hợp?
Khác biệt ở đâu?
Sự khác biệt đầu tiên giữa các quốc gia phương Bắc và phương Nam dĩ nhiên là khí hậu. Về cơ bản thì phương Bắc lạnh, phương Nam nóng và điều kiện thời tiết sẽ có ảnh hưởng nhất định đến phong cách chơi bóng, chiến thuật cũng như số lượng bàn thắng trong các trận đấu, nhưng sẽ là sai lầm nếu cho rằng thời tiết lạnh sẽ dẫn đến nhiều pha lập công hơn. Dẫn chứng? World Cup 2010 đã diễn ra trong mùa Đông Nam Phi, tuy nhiên số bàn thắng trung bình/trận chỉ đạt 2,3, nhỏ hơn khá nhiều so với mức 2,71 bàn/trận của kỳ World Cup 1994 nóng nực trong mùa hè nước Mỹ.
Vậy đâu là sự khác biệt tiếp theo giữa Bắc và Nam? Vì nhiều nguyên nhân xuất phát từ lịch sử, địa lý, cơ cấu xã hội, trình độ khoa học kỹ thuật… (những thứ vốn không nằm trong khuôn khổ của bài viết này), nhìn chung thì các quốc gia nằm ở Bắc bán cầu có mức độ phát triển cao hơn so với những nước ở Nam bán cầu, và ngay trong cùng một châu lục/khu vực (đặc biệt là châu Âu – nơi các nước Bắc Âu đã lấy lại tốc độ tăng trưởng kinh tế từ lâu trong khi vùng Nam Âu vẫn đang phải vật lộn giải quyết hậu quả của cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008) thì phần phía Bắc cũng thường đi trước phía Nam. Nhưng trình độ phát triển xã hội có liên quan gì đến số bàn thắng ở giải VĐQG? Vô cùng liên quan là đằng khác, bởi một xã hội phát triển hơn thường có mức độ bình đẳng cao hơn, và đến lượt nó thì mức độ bình đẳng cao giữa các vùng miền/nhóm dân cư sẽ làm giảm thiểu sự chênh lệch về nguồn lực tài chính của các CLB. Ví dụ tại TBN, Real (nằm ở thủ đô Madrid) và Barcelona (toạ lạc tại xứ Catalan, nơi giàu có nhất và có nền công nghiệp phát triển nhất) có sức mạnh tiền bạc vượt trội so với phần còn lại và đương nhiên là cũng sở hữu thực lực áp đảo, nhưng điều này đơn giản là không tồn tại (hoặc tồn tại ở một mức độ thấp hơn rất nhiều) ở Thuỵ Sĩ hay Áo.
Muốn nhiều bàn thắng, trình độ phải cân
Nói cách khác, chênh lệch về trình độ giữa các CLB ở giải VĐQG “phương Bắc” như Na Uy, Thuỵ Điển, Thuỵ Sĩ… là nhỏ hơn so với những giải đấu “phương Nam” như BĐN, TBN, Italia, và khi chênh lệch về trình độ càng nhỏ, số bàn thắng mà hai đội ghi được lại càng cao. Nghe có vẻ mâu thuẫn? Lẽ ra khi chênh lệch về trình độ lớn, tính cạnh tranh thấp thì phải xuất hiện những màn huỷ diệt 5-0, 6-0…. còn khi chênh lệch trình độ là nhỏ, tính cạnh tranh cao thì những tỉ số 0-0, 1-1… sẽ xảy ra thường xuyên hơn chứ? Đó chỉ là cảm nhận chủ quan mà thôi, còn thực tế mà các nhà khoa học đã đưa ra kết luận ngược lại.
Năm 2002, Eduardo Fernandez-Cantelli (bộ phận Marketing, Real Madrid) và Glen Meeden (khoa Thống kê, ĐH Minnesota) đã chứng minh rằng đội bóng yếu hơn sẽ có xu hướng chơi phòng ngự và cố gắng kéo dài thời gian càng lâu càng tốt (khiến số bàn thắng trong trận bị giảm đi) chừng nào tỷ số vẫn đang cân bằng, bởi thông qua hành động đó họ đã gián tiếp rút ngắn thời gian thi đấu và khiến cho bên mạnh hơn không có nhiều cơ hội để phát huy ưu thế. Ngược lại, nếu như trình độ giữa hai bên không quá khác biệt, không có bên nào cần phải áp dụng chiến thuật phòng ngự tiêu cực và cơ may xuất hiện bàn thắng sẽ lớn hơn. Chưa hết, trong một công trình nghiên cứu mới được xuất bản năm 2012 thì tiến sĩ Lucas F.M. Groot (ĐH Cologne) đã cho thấy rằng đội chủ nhà (thường là bên mạnh hơn) đóng góp khoảng 61% số bàn thắng trong một trận đấu, đội khách góp 39% còn lại. Cũng có nghĩa là số lần lưới rung trong trận phải đến từ sự đóng góp của cả hai bên, và nếu như một bên yếu hơn hẳn (nên không có khả năng ghi bàn) thì dĩ nhiên là tổng số bàn thắng sẽ giảm. Tóm lại, từ địa vị khán giả mà nói, các cuộc đấu hai chiều bao giờ cũng hay hơn…

KHÁNH AN